ตามโบราณราชประเพณี เมื่อพระมหากษัตริย์เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติ จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระอิสริยยศพระภรรยา ให้มีพระอิสริยยศฐานันดรศักดิ์อยู่ในพระบรมราชจักรีวงศ์ โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดลำดับพระเกียรติยศแห่งพระภรรยาเจ้าและบาทบริจาริกาไว้ดังนี้
พระภรรยาเจ้า
หมายถึง ภรรยาของพระเจ้าแผ่นดิน ที่มีพระกำเนิดเป็นเจ้า ซึ่งตามกฎมณเฑียรบาลว่าด้วยพระฐานันดรศักดิ์ของพระภรรยาเจ้า ได้กำหนดไว้ว่ามี 4 ขั้น คือ พระอัครมเหสี พระมเหสี พระราชเทวี และพระอรรคชายา
พระอัครมเหสีเป็นพระอิสริยยศพระภรรยาเอกในพระเจ้าแผ่นดิน หรือเป็นพระมารดาขององค์รัชทายาท ซึ่งในอดีตนั้นพระอัครมเหสีมีคำนำพระนามแตกต่างกันตามแต่รัชสมัย
บาทบริจาริกา
หมายถึง ภรรยาที่เป็นสามัญชนของพระมหากษัตริย์ รวมถึงพระมหาอุปราช และเจ้าฟ้า คือ มีฐานันดรตั้งแต่ “หม่อมราชวงศ์หญิง” ลงไป โดยมีคำนำหน้านามว่า เจ้าจอม โดยสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงอธิบายไว้ในหนังสือสาส์นสมเด็จว่า เมื่อแรกใช้นำหน้าประกอบการเรียกพระสนมที่เป็นคนโปรดว่า จอมพระสนม หรือ เจ้าจอมพระสนม แต่เวลาพุดจะย่อตัดคำว่า พระสนม ออก เหลือเพียง จอม หรือ เจ้าจอม และหากรับราชการจนมีพระราชโอรสหรือพระราชธิดาจะได้เลื่อนเป็น เจ้าจอมมารดา
ลำดับชั้นพระภรรยาของพระเจ้าแผ่นดิน
ลำดับที่ 1 : พระอัครมเหสี
- พระบรมราชินีนาถ
- สมเด็จพระบรมราชินี
- สมเด็จพระราชินี
- สมเด็จพระบรมราชเทวี
- สมเด็จพระอัครราชเทวี
ลำดับที่ 2 : พระมเหสี
- พระวรราชเทวี
ลำดับที่ 3 : พระราชเทวี
- พระนางเจ้า พระราชเทวี
ลำดับที่ 4 : พระนางเธอ
- พระนางเธอ
ลำดับที่ 5 : พระอรรคชายาเธอ
- พระอรรคชายาเธอ
ลำดับที่ 6 : พระราชชายา
- พระวรราชชายา
- พระราชชายา
ลำดับที่ 7 : พระสนมเอก
- เจ้าคุณพระ
- เจ้าคุณจอมมารดา
- เจ้าจอม
- พระ
ลำดับที่ 8 : พระสนม
- เจ้าจอมมารดา
- เจ้าจอม
- จอมมารดา
ลำดับชั้นบาทบริจาริกา
ลำดับที่ 1 : พระสนม
- พระสนมเอก
- พระสนมโท
ลำดับที่ 2 : เจ้าจอมอยู่งาน
ลำดับที่ 3 : นักสนม
- นางอยู่งาน
